Οι Barespace Architecture μιλούν στο OW για το πώς σχεδιάζουν τις πιο έξυπνες «μικρο-κατοικίες» της πόλης: τα βασικά τους τμήματα –χώροι ύπνου/αποθήκευσης, φαγητού, μπάνιου– συναρμολογούνται κατά βούληση σαν… τουβλάκια LEGO και προσφέρουν στους ενοίκους τους μοναδική άνεση και ελευθερία, για χώρους περιορισμένων τετραγωνικών.
Το ζευγάρι των αρχιτεκτόνων Γιάννης Κανδυλιάρης και Παρίνα Βασιλοπούλου, απόφοιτοι των πανεπιστημίων Harvard και Columbia που έχουν εργαστεί στις ΗΠΑ για μια δεκαετία, μας περιγράφουν το σύστημα που εμπνεύστηκαν και εξηγούν πώς τα μικρά διαμερίσματα μπορούν να είναι και απολύτως λειτουργικά.
Το κτίριο που βλέπουμε στις εικόνες ήταν ένας εγκαταλελειμμένος, πρώην βιοτεχνικός χώρος στην περιοχή της Καλλιθέας. Ώσπου το πήραν στα χέρια τους οι δύο αρχιτέκτονες, ιδρυτές του γραφείου Barespace. Tο μεταμόρφωσαν σε «μικρο-κατοικίες» εφαρμόζοντας το δικό τους σύστημα, το Essential Living Units (ELU).
Στο σχέδιο αυτών των μικρο-διαμερισμάτων της οδού Σαπφούς –που έγιναν ανάρπαστα και κατοικούνται ανελλιπώς από το 2020, οπότε και κατασκευάστηκαν– το γραφείο βάσισε και τρία ακόμα έργα του, που έρχονται.
Πέρα από το πρωτοποριακό του σχεδιασμού, το εν λόγω σύστημα δημιουργεί –ανέλπιστα ίσως– και κάτι που λείπει αρκετά από τις ελληνικές μεγαλουπόλεις, το οποίο οι δύο αρχιτέκτονες εκτιμούν ιδιαίτερα: το αίσθημα της κοινότητας.
«Θέλαμε να δημιουργήσουμε μία άνετη και παραγωγική διαβίωση και να δώσουμε τη δυνατότητα να δημιουργηθούν κοινότητες, διότι οι πόλεις μας πάσχουν πολύ σε αυτό τον τομέα, με τεράστιες ελλείψεις σε κοινόχρηστους χώρους, πάρκα, κέντρα γειτονιάς, ενώ επικρατούν άθλιες συνθήκες για πεζούς», σημειώνουν ο Γιάννης Κανδυλιάρης και η Παρίνα Βασιλοπούλου.
– Τι είναι, λοιπόν, το σύστημα Essential Living Units (ELU) που έχετε εμπνευστεί;
Το σύστημα ELU είναι ένα σύστημα βιώσιμης επανάχρησης υφιστάμενων κτιρίων σε αστικά κέντρα, το οποίο προσφέρει τη δυνατότητα σε άτομα που δεν χρειάζονται ένα μεγάλο σπίτι να ζήσουν άνετα κοντά στο κέντρο της πόλης. Τι εννοούμε άνετα; Το αντίθετο του τυπικού μεσαίου ή μεγάλου διαμερίσματος της Αθήνας –και πολλών άλλων πόλεων ανά την Ελλάδα και τον κόσμο– που έχει χτιστεί για να ικανοποιηθούν ανάγκες άλλων εποχών και συνθηκών.
Η άνεση επιτυγχάνεται με μία τυποποίηση των βασικών αναγκών, αλλά με τρόπο που να καθίστανται τα διαμερίσματα εργονομικά και πρακτικά άρτια. Δηλαδή, όλα τα στοιχεία τους να είναι επαρκή ή άνετα (π.χ. το κρεβάτι είναι 160×200 εκ.) και, σε συνδυασμό με ευρύχωρους κοινόχρηστους χώρους (όπως στο συγκεκριμένο κτίριο, η διαμορφωμένη ταράτσα των 200 τ.μ.), να δημιουργούν συνθήκες όπου κάποιος να είναι υγιής, παραγωγικός, ασφαλής, ακόμα και κοινωνικός.
– Ποια είναι αυτά τα τυποποιημένα στοιχεία; Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για μικρά διαμερίσματα;
Τα τυποποιημένα στοιχεία είναι η κουζίνα, το κρεβάτι/ντουλάπα/αποθήκη και το λουτρό. Είναι έτσι σχεδιασμένα, ώστε να ταιριάζουν μεταξύ τους σαν κομμάτια LEGO σε διαφορετικούς συνδυασμούς και έτσι να προσαρμόζονται σε διαφορετικά σχήματα και μεγέθη διαμερισμάτων που συναντάμε στα υφιστάμενα κτίρια. Δηλαδή, μπορούν να σχηματίσουν π.χ. ένα μικρο-διαμέρισμα 26 τ.μ. παράλληλο στην όψη ή ένα διαμέρισμα κάθετο στην όψη, των 35 τ.μ. Και, παρεμπιπτόντως, δεν υπάρχει περιορισμός στο μέγεθος του δωματίου που μπορούν να σχηματίσουν– θα μπορούσαν να είναι και σε διαμέρισμα π.χ. των 60 τ.μ. ή θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλά ELU μέσα σε ένα σημαντικά μεγαλύτερο διαμέρισμα.
– Πώς κατορθώνετε να μη δημιουργείται στους ενοίκους αίσθημα καταπίεσης και άβολου χώρου;
Όταν εφαρμόζουμε αυτό το σύστημα σε ένα υφιστάμενο κτίριο, όπως και πράξαμε σε αυτό, καταρχάς μεγιστοποιούμε τα ανοίγματα προς τα έξω. Δηλαδή, αφαιρέσαμε όποιο κομμάτι όψης δεν ήταν διαχωριστικός τοίχος και το αντικαταστήσαμε με τζαμαρίες. Στα διαμερίσματα που δεν είχαν μπαλκόνι, προσθέσαμε κατευθείαν έξω από αυτές τις τζαμαρίες κάγκελα, ώστε να δίνεται η αίσθηση ότι ολόκληρο το διαμέρισμα είναι σαν μπαλκόνι, όταν ανοίγουν οι τζαμαρίες.
Μέσα στο διαμέρισμα, δανειστήκαμε από τον σχεδιασμό καμπίνων τρένου και πρώτης θέσης αεροπλάνων, και καταλήξαμε σε κάποιους κανόνες: π.χ. αφαιρέσαμε τα χερούλια, ώστε να μην «βρίσκει» ποτέ κανείς εκεί. Βάλαμε φυσικά υλικά, όπως ο φυσικός καπλαμάς ξύλου, και κουρτίνες, για να δημιουργήσουμε ζεστασιά και οικειότητα. Κρατήσαμε, επίσης, παντού τις ιδανικές με τους κανόνες της εργονομίας διαστάσεις και αποστάσεις, π.χ. στο ντους και την τουαλέτα.
Παρατηρούμε πως ο χώρος του υπνοδωματίου είναι ανυψωμένος. Ποια ήταν η σκέψη σας;
Φτιάξαμε το κρεβάτι σαν μια «φωλιά», ένα μικρο-δωμάτιο το οποίο είναι σε ψηλότερο επίπεδο από το υπόλοιπο διαμέρισμα και μπορεί να κλείσει με κουρτίνα. Οπότε, δεν έχει κανείς την αίσθηση ότι είναι σε ένα κλασικό φοιτητικό δωμάτιο εστίας ή σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου, όπου όλα είναι έκδηλα στον ίδιο χώρο.
– Έχετε λάβει εντυπώσεις από τους ενοίκους των διαμερισμάτων στη Σαπφούς;
Έχουμε μιλήσει αρκετές φορές με ενοίκους και έχουν πάντα θετικά λόγια να πουν. Επίσης, μάθαμε ότι έχει σχηματιστεί μία κοινότητα ανάμεσα στους ενοίκους, με επίκεντρο την ταράτσα!
– Θεωρείτε πως τα μικρά διαμερίσματα βρίσκονται σε άνοδο αυτή τη στιγμή;
Δεν πιστεύουμε στα μικρο-διαμερίσματα γενικά, θα μπορούσαν εύκολα να αποτελέσουν μία δυστοπία. Πιστεύουμε, όμως, ακράδαντα σε κτίρια με άριστα σχεδιασμένα μικρο-διαμερίσματα, υψηλών προδιαγραφών, με μεγάλους κοινόχρηστους χώρους και παροχές, φτιαγμένα με ανθεκτικά, φυσικά υλικά και άριστες εγκαταστάσεις, θερμομόνωση, ηχομόνωση, όπως και συνολική διαχείριση.
Βλέπουμε ότι συχνά πολλοί και διαφορετικοί πελάτες/εταιρείες ανάπτυξης ακινήτων μας προσεγγίζουν για να διερευνήσουν τη δυνατότητα για τέτοιου είδους έργα. Και όλο και περισσότεροι το παίρνουν απόφαση!
– Πού αποδίδετε αυτή τη ζήτηση;
Πρώτον, στο γεγονός ότι στην πραγματικότητα οι άνθρωποι δεν χρειάζονται σε όλα τα στάδια της ζωής τους ένα μεγάλο, οικογενειακό σπίτι. Είναι απαραίτητο καθώς μεγαλώνουμε ως παιδιά και μετά όταν μεγαλώνουμε παιδιά, ίσως κατά το 50% της ζωής μας.
Υπάρχουν νέοι επαγγελματίες, ζευγάρια, συνταξιούχοι, και φοιτητές, και γενικά άνθρωποι που προτιμούν να είναι κοντά στο κέντρο της πόλης και να ζουν την πόλη και να γνωρίζουν κόσμο, αντί να είναι σε ένα μεγάλο διαμέρισμα. Οπότε, όταν έχουν μία άνετη επιλογή σε ένα φυσιολογικό κόστος, όπου συν τοις άλλοις υπάρχει μία κεντρική διαχείριση του κτιρίου για να βοηθήσει σε οτιδήποτε προκύψει, αυτού του είδους το μικρο-διαμέρισμα γίνεται μια αυτονόητη λύση.
